Overlast van eikenprocessierups: klachten en wat te doen

Op eikenbomen in Boekel kan men in de maanden mei, juni en juli eikenprocessierupsen aantreffen. Deze rupsen gaan groepsgewijs (in processie) op zoek naar voedsel (eikenblad). Na contact met de haren van deze rups kunnen klachten ontstaan zoals jeuk, huiduitslag, irritatie aan de ogen of aan de luchtwegen.

Hieronder treft u informatie aan hoe u de eikenprocessierups kunt herkennen, hoe u de aanwezigheid kunt melden en tot slot advies hoe u het ongemak van de brandhaartjes kunt beperken.

Van rups naar vlinder
De eikenprocessierups is de larve van een nachtvlinder, die haar eitjes legt in de toppen van eikenbomen. Daar overwinteren ze. Eind april komen de rupsen tevoorschijn. Na een aantal vervellingsstadia zijn ze in juli volgroeid. Na de derde vervelling krijgen de rupsen brandharen. Dit gebeurt tussen half mei en eind juni. In juli verpoppen de rupsen zich tot vlinder, waarna de vrouwtjes hun eitjes leggen. Daaruit verschijnen volgend jaar weer jonge rupsen.

Hoe kun je zien dat er processierupsen in een eikenboom zitten?
De rupsen leven in groepen bijeen en maken op de stammen of dikkere takken  grote nesten: een dicht spinsel van vervellingshuidjes, met brandharen en uitwerpselen. Vanuit hun nesten gaan de rupsen ’s nachts in processie op zoek naar voedsel. Zichtbaar gevolg zijn kaalgevreten eikenbomen.

Klachten door brandharen
Er zijn vooral risico’s voor de gezondheid in de periode dat de eikenprocessierupsen brandharen hebben (half mei-juli). Met hun weerhaakjes dringen de pijlvormige haren bij aanraking gemakkelijk in de huid, ogen en luchtwegen. Stoffen die daarbij vrijkomen roepen reacties op die lijken op ‘allergische’ reacties. Bij iemand die vaker met de brandharen in contact komt, kunnen die veel sterker zijn. De reacties kunnen zeer sterk van persoon tot persoon verschillen. De huidirritaties die binnen acht uur optreden zijn rood en pijnlijk en gaan gepaard met hevige jeuk, die tot twee weken kan aanhouden. Als de brandharen in de ogen komen, kan binnen enkele uren een rode, pijnlijke en jeukende zwelling en irritatie optreden. Inademing van de brandharen kan leiden tot irritaties en ontstekingen van het slijmvlies van de neus, keel en luchtwegen.

Wanneer men deze klachten heeft kan men de huid strippen met plakband, goed wassen en spoelen (douchen mogelijk afhankelijk waar men de klachten heeft). Het is belangrijk om niet te gaan krabben omdat dit mogelijk tot verergering van de huidklachten leidt. De jeuk is tegen te gaan met verzachtende crème op basis van Aloë Vera, Calendula, menthol of Eucalyptus. Men zou ook nog triamcinolon crème kunnen gebruiken (op basis van corticosteroïden) wat verkrijgbaar is bij de apotheek of op recept.

Wat te doen bij luchtwegklachten, algemene malaise of allergie?
Na inademing kunnen brandharen ook irritatie of ontsteking geven van het slijmvlies van de bovenste luchtwegen (neus, keel en bovenste gedeelte luchtpijp). De klachten lijken op een neusverkoudheid. Tevens kunnen mensen ook klagen over pijn in de keel en eventuele slikstoornissen, in sommige gevallen is er sprake van kortademigheid. Daarnaast kunnen er zich algemene klachten voordoen, zoals braken, duizeligheid, koorts, algehele malaise. Bij dit soort klachten is het verstandig om naar de huisarts te gaan.

Wat te doen bij oogklachten?
Bij oogklachten moet men de ogen eerst goed spoelen met handwarm water. Probeer niet in de ogen te wrijven. Bij blijvende klachten moet men contact opnemen met de huisarts die indien nodig kan doorverwijzen naar de oogarts om beschadiging van het hoornvlies met kans op hoornvliesontsteking (keratitis) uit te sluiten.