Uit West-Papoea: Michael Fernando Kareth

In 2005 kwam Michael Kareth (66) met zijn gezin in Boekel wonen. Hij had jaren daarvoor moeten vluchten uit West-Papoea, het vroegere Nederlandse Nieuw-Guinea waar hij geboren en opgegroeid is.

Al snel nadat de familie in Boekel kwam wonen overleed plotseling zijn vrouw Stientje en stond hij er alleen voor om zijn zes zonen op te voeden. In 2018 verdronk zijn zoon Nixon in Eindhoven tijdens een avond uitgaan met een vriend, waarover verderop meer.

Wat is het verhaal van Michael Kareth?
Hij vertelt: “Toen in 1949 Nederland de soevereiniteit van Nederlands-Indië overdroeg aan Indonesië bleef Nieuw-Guinea buiten de overdracht. Nieuw-Guinea is het westelijk deel van het eiland Guinea. West-Papoea heeft drie keer het oppervlak van Nederland en het heeft ongeveer 2,5 miljoen inwoners. Het oostelijke deel Papoea Nieuw-Guinea is zelfstandig en gelieerd aan het Britse Gemenebest. Toen de roep om zelfstandigheid van Nieuw-Guinea groter werd heeft Nederland daar aan meegewerkt. In 1961 kwam er een Raad als voorloper van een Papoea-parlement. Anderhalf jaar later lag de droom in duigen. De Verenigde Staten onder het presidentschap van John F. Kennedy waren bang dat de communistische invloed in Oost-Azië en de Stille Oceaan te groot zou worden en dat Indonesië met behulp van China en de toenmalige Sovjet Unie Nieuw-Guinea zou inlijven. Nederland droeg zijn laatste kolonie in de Oost onder druk van de Verenigde Staten in oktober 1962 over aan de Verenigde Naties. Het gebied stond korte tijd onder het bestuur van de Verenigde Naties. Deze gaven het gebied in mei 1963 door aan Indonesië onder de voorwaarde dat er een volksraadpleging zou worden gehouden waarin de bevolking over de eigen toekomst zou kunnen besluiten. Verder kwam er ontwikkelingshulp beschikbaar, maar het geld daarvan is nooit ten goede gekomen aan de bevolking en/of infrastructuur van West-Papoea.

In 1969 werd inderdaad een referendum gehouden, maar slechts onder 1025 bewoners van West-Papoea, die zorgvuldig door de Indonesische regering waren geselecteerd. De uitkomst was uiteraard in het voordeel van Indonesië. De Indonesische regering heeft wel een dialoog willen starten met de bevolking van West-Papoea, maar nooit met de intentie dat dat zou kunnen leiden tot het zelfstandig worden van West-Papoea. Wel heeft het gebied in 2002 “Speciale Autonomie” gekregen, die loopt tot het einde van dit jaar. Wat er daarna gaat gebeuren, weet nog niemand. West-Papoea is rijk aan delfstoffen en Amerikaanse en Britse ondernemingen hebben grote investeringen gedaan voor de winning daarvan. Zij werken niet mee aan het zelfstandig worden, hooguit geven zij er enige aandacht aan dat de mensenrechten worden gerespecteerd.

Michael Kareth heeft zich bij de beweging die streed voor onafhankelijkheid aangesloten. Michael studeerde aan de universiteit van Yarapura (het vroegere Hollandia) politieke wetenschappen. Hij gaf leiding aan het verzet tegen Indonesië. Hij had zijn studie op zijn scriptie na nagenoeg afgesloten toen hij in 1984 moest vluchten naar Papoea Nieuw-Guinea, het oostelijk deel van het eiland. Michael Kareth is voorzitter van West-Papoea Nieuw-Guinea Nationaal Congres (WPNGNC), een beweging die streeft naar de onafhankelijkheid van West-Papoea. Hij is er trots op dat het WPNGNC in 1997 door het Europees Parlement werd uitgenodigd om naar Brussel te komen. Zelf kon hij destijds niet op de uitnodiging ingaan. Zijn paspoort was ingenomen. Maar evengoed is op 27 november 1997 in het kantoor van de voorzitter van het Europees Parlement in Brussel de onafhankelijkheidsverklaring van West-Papoea getekend. Sindsdien zijn de leden van het WPNGNC wereldwijd op zoek naar erkenning van die onafhankelijkheid.

Omdat de Indonesische geheime dienst achter hem aan zat, vluchtte hij in 2002 met enkel medestrijders van uit het oostelijke Papoea Nieuw-Guinea naar de Salomons Eilanden in de Stille Oceaan. Na een barre tocht, eerst per vliegtuig en daarna per prauw arriveerden zij op de Salomons Eilanden. In 2004 hebben de Verenigde Naties ervoor geijverd dat zij, waaronder Mesach Bamé, naar Nederland konden komen. In 2005 mochten ook de gezinnen van Kareth en Bamé overkomen. Beide gezinnen werden in Boekel gehuisvest: de familie Kareth aan de Platanen en de familie Bamé aan de Kievitlaan. Hij zet zich volledig in voor het welzijn en de politieke toekomst van West-Papoea. Aan andere zaken komt hij niet toe. Zo spreekt hij nog slechts enkele woorden Nederlands.

Alle communicatie gaat in het Engels of in het Bahasa, de standaardtaal van Indonesië. Zo heeft hij als voorzitter van het Nationaal Congres in 2020 een petitie aan alle relevante regeringsleiders van de wereld gestuurd, inclusief de paus, om aan te dringen dat West-Papoea op een gerechtvaardigde wijze zijn zelfbeschikking moet kunnen krijgen.

Regelmatig schrijft hij nieuwsbrieven aan en spreekt videoboodschappen in voor zijn landgenoten in West-Papoea en elders in de wereld. Michael heeft een aantal jaren geleden de Nederlandse nationaliteit gekregen.

In 2018 verdronk zijn zoon Nixon (23) toen hij met een vriend een avond uitging in Eindhoven. Hij is op zijn eerder uitgesproken wens in Setta op West-Papoea begraven. Drie broers hebben hem bij deze laatste reis vergezeld.” Aldus het verhaal Michael Fernando Kareth.

Piet van den Broek